82 lata temu w Drozdowie pod Łomżą zmarł Roman Dmowski. Wybitny polityk, jeden z ojców niepodległości i nacjonalizmu w Polsce.
Roman Dmowski przyszedł na świat 9 sierpnia 1864 roku na warszawskim Kamionku. Pochodził z zubożałej rodziny szlacheckie. W latach 1886–1890 studiował nauki przyrodnicze na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1888 roku został członkiem warszawskiego koła organizacji młodzieży patriotycznej „Zet”, a rok później został przyjęty do Ligi Polskiej.
W 1893 roku dokonał wraz z kilkoma innymi działaczami przewrotu w Lidze Polskiej i stworzył Ligę Narodową, na czele której stanął. W tym samym roku współorganizował w Warszawie wielką manifestację narodową w setną rocznicę Konstytucji 3 Maja, za co trafił do aresztu w Cytadeli, a po 4 miesiącach zesłany poza obszar Kongresówki, do Mitawy. W lutym 1895 roku uciekł stamtąd i osiadł we Lwowie, gdzie objął redakcję dwutygodnika „Przegląd Wszechpolski” oraz współtworzył Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne.
W 1901 roku wrócił do kraju i zamieszkał w Krakowie. W 1903 roku wydał książkę „Myśli nowoczesnego Polaka”, będącą – jak sam po latach stwierdził – „wyznaniem wiary narodowej”. O tej pozycji powstało mnóstwo opracowań. Polecamy jedno z nich- „Dlaczego warto czytać Dmowskiego?”
Podczas wojny rosyjsko-japońskiej, w maju 1904 roku Dmowski pojechał do Tokio, by przekonać władze japońskie, że polskie powstanie przeciw Rosji, propagowane przez polskich socjalistów i Piłsudskiego, którego spotkał w Tokio, byłoby szkodliwym dla Polaków wsparciem rewolucji rosyjskiej. W 1905 roku przeniósł się do Warszawy. Po rewolucji 1905 roku został wybrany do II Dumy, gdzie kierował Kołem Polskim.
Po wybuchu I wojny światowej stworzył w Warszawie Komitet Narodowy Polski, jednak po jej zajęciu przez Niemców wyjechał na Zachód, gdzie orędował na rzecz Polski. Coraz bardziej popularny we Francji i Wielkiej Brytanii, w 1916 roku otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu w Cambridge. W 1917 roku stanął na czele Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, uznanego po rewolucji bolszewickiej w Rosji przez państwa Ententy za oficjalną reprezentację Polski. Z jego inicjatywy, we Francji została zorganizowana 100-tysięczna Błękitna Armia, która po przetransportowaniu do Polski, stała się podstawą odradzającego się Wojska Polskiego w trudnym okresie walk o granice.
Choć w listopadzie 1918 roku obawiał się rewolucji socjalistycznej w Królestwie Polskim, uznał Piłsudskiego za Naczelnika Państwa, czym ułatwił powołanie centralnego rządu w Warszawie. Uznany przezeń za szefa delegacji polskiej, podczas konferencji pokojowej w Paryżu wygłosił pięciogodzinną mowę, uzasadniając polskie postulaty terytorialne. W imieniu Polski podpisał z premierem Ignacym Paderewskim traktat wersalski z 26 czerwca 1919 roku.
82 lata temu zmarł Roman Dmowski. Wybitny mąż stanu, architekt niepodległego państwa Polskiego, wychowawca pokoleń, twórca polskiej idei narodowej, przez lata niekwestionowany lider obozu narodowego. Cześć jego pamięci! https://t.co/n5wGo4jbIf
— Krystian Kamiński 🇵🇱 (@K_Kaminski_) January 2, 2021
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. W czasie inwazji bolszewickiej był członkiem Rady Obrony Państwa. W sierpniu 1920 roku przeniósł się do Poznania, a dwa lata później kupił „resztówkę” z majątku Chludowo pod Poznaniem, gdzie mieszkał do 1934 roku. Od 27 października do 14 grudnia 1923 roku był ministrem spraw zagranicznych w gabinecie Wincentego Witosa. Było to jedyne stanowisko rządowe w jego karierze politycznej.
W odpowiedzi na przewrót majowy (1926) Roman Dmowski postanowił zintensyfikować działania na rzecz zjednoczenia ruchów narodowych i katolickich. W grudniu 1926 roku założył Obóz Wielkiej Polski, w którym został prezesem Wielkiej Rady OWP, a następnie w 1928 roku Stronnictwo Narodowe. W międzyczasie napisał wiele książek. Szczególnie „Kościół, naród i państwo” odegrało istotną rolę w powrocie młodego pokolenia Polaków do katolicyzmu.
Po zdelegalizowaniu przez rząd sanacyjny OWP wzmógł swoją aktywność. Odgrywał decydującą rolę w przemianach organizacyjno-personalnych SN w latach 1934–1935. W 1934 roku ze względów ekonomicznych i z uwagi na pogarszające się zdrowie Dmowski sprzedał swoją posiadłość pod Poznaniem i przeniósł się do Warszawy.
Po udarze mózgu, który przeszedł w 1937 roku, zamieszkał u swoich przyjaciół, w majątku dworskim Mieczysława Niklewicza we wsi Drozdowo. Tam od 28 grudnia 1938 przechodził zapalenie płuc, zmarł o godz. 1:05 w nocy z 1 na 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie.
Uroczystości żałobne odbyły się w Drozdowie oraz w katedrze w pobliskiej Łomży. 7 stycznia została odprawiona msza św. pogrzebowa przez bp. Antoniego Szlagowskiego w archikatedrze warszawskiej, po czym Roman Dmowski został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie. W pogrzebie mogło wziąć udział nawet 200-250 tysięcy osób, co czyniłoby go jedną z największych manifestacji narodowych okresu międzywojennego. Kondukt pogrzebowy prowadził biskup Karol Niemira. Na uroczystościach pogrzebowych pojawił się m.in. były prezydent RP Stanisław Wojciechowski, prezes Stronnictwa Ludowego Maciej Rataj i ambasador Japonii, zabrakło natomiast przedstawicieli władz sanacyjnych. Zachował się materiał filmowy z tego wyjątkowego wydarzenia:
Po śmierci Dmowskiego watykański dziennik „L’Osservatore Romano” również podkreślał zasługi Dmowskiego w licznym powrocie młodych Polaków do Kościoła. Ten wybitny mąż stanu zostawił po sobie wielkie dziedzictwo: głęboką myśl przelaną na wiele dzieł publicystycznych i silne środowisko polityczne. II wojna światowa nie oszczędziła jednak obozu narodowego. W okresie komunistycznym pamięć o Dmowskim została zatarta, a w III RP nie został odpowiednio doceniony. Choć zaczyna to się zmieniać, gdyż jego apologeci wywierają silną presję, by o Dmowskim i jego myśli nie zapomniano.
Zachęcamy do dokładniejszego poznania jego życiorysu:
https://narodowcy.net/ignacy-chrzanowski-wladyslaw-konopczynski-zyciorys-romana-dmowskiego/
