Tłusty czwartek jest chrześcijańskim świętem przypadającym w ostatni czwartek przed Wielkim Postem. Jest świętem ruchomym zależnym od daty Wielkanocy.
Tłusty czwartek zapowiada ostatni tydzień karnawału. W Polsce oraz w katolickiej części Niemiec, wedle tradycji, w tym dniu dozwolone jest objadanie się. Jest to symboliczne, gdyż w nadchodzącym wielkim poście wstrzemięźliwość od przyjmowania niektórych pokarmów. Może wypaść pomiędzy 29 stycznia a 4 marca. Najpopularniejsze potrawy to pączki i faworki, zwane również w niektórych regionach chrustem.
Historia
Tradycja tłustego czwartku sięga czasów pogaństwa, kiedy to świętowano odejście zimy i nadejście wiosny. Ucztowanie opierało się na jedzeniu tłustych potraw, szczególnie mięs oraz piciu wina lub wódki. Zagryzką były pączki przygotowywane z ciasta chlebowego i nadziewane słoniną.
Około XVI wieku w Polsce pojawił się zwyczaj jedzenia pączków w wersji słodkiej. Wyglądały one nadal nieco inaczej niż obecnie – w środku miały bowiem ukryty mały orzeszek lub migdał. Ten, kto trafił na taki szczęśliwy pączek, miał cieszyć się dostatkiem i powodzeniem. W Krakowie przekupki na targu urządzały tego dnia huczną zabawę i tańce.
Staropolskie przysłowie mówi: Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła.
Wiersz Władysława Broniewskiego „Tłusty czwartek”
Góra pączków, za tą górą
tłuste placki z konfiturą,
za plackami misa chrustu,
bo to dzisiaj są zapusty.
Przez dzień cały się zajada,
a wieczorem maskarada:
Janek włożył ojca spodnie,
choć mu bardzo niewygodnie,
Zosia – suknię babci Marty
I kapelusz jej podarty,
Franek sadzy wziął z komina,
Bo udawać chce Murzyna.
W tłusty czwartek się swawoli,
później czasem brzuszek boli.
W całym świecie pączki przygotowywane są według innej receptury. W Rumunii przyrządza się ze świeżego twarogu, mąki i cukru. Podaje się go ze śmietaną i dżemem wiśniowym lub jagodowym. We Francji robi się go z robi się z ciasta drożdżowego i smaży na głębokim tłuszczu. Posypuje się je szczodrze cukrem pudrem. Podobnie jak we Francji przygotowywany jest pączek holenderski, w którym dominuje nadzienie z rodzynek i kawałków jabłek. W Niemczech dominuje nadzienie z dżemu lub marmolady.
Tłusty czwartek jest bardzo popularnym świętem w Polsce. Tego dnia cukiernie oferują promocje na pączki i inne słodko-tłuste przysmaki. W sieci co roku internauci tworzą mnóstwo memów z tematyką dotyczącą tłustego czwartku:
